رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

از اقالیم دگر (جدید)

رفاقتی که مدرنیته را کلید زد/ تجارتِ فکری دو دوست اسکاتلندی

هیوم بی‌تکلف بود و به خیلی از پرسش‌های پیش رویش پاسخ «نمی‌دانم» می‌داد. مرگ هم، آن‌چنان‌که باید، برایش هول‌انگیز نبود. همین شخصیتِ او روایت‌های پرپیچ‌وخمی از زندگی‌اش خلق کرده است. شنیدن روایت زندگیِ او از زبان دوست و متفکر هم‌ترازش، آدام اسمیت، می‌تواند افق جدید و جالبی را در نگاه ما به هیوم شکل دهد،…

ادامه مطلب

از مسیرعقل و آزادی/ علی ربیعی (ع. بهار)

برای من فلسفه درهمه حال به نقش ملکه علوم ظاهر می شودو چنانکه ارسطو می گوید دانشی است که به حیرت آدمی پاسخ می دهد لذا کسانی اهل فلسفه هستند که درد دانایی دارند ودر پی جهانی خردمندتر….اما آنچه من از فلسفه می فهمم با همه وسعتش شاید مدخلی بر کشف…

ادامه مطلب

نگاهی به دربار ناصرالدین شاه از خلال دست‌نوشته‌های یک زن

آیا زنان متفاوت از مردان می‌نویسند؟ آیا اساسا چیزی به اسم تاریخ زنان یا تاریخ از دید زنان وجود دارد؟ پاسخ به این پرسش چالش‌برانگیز خواهد بود. اگر تاریخ را نه یک عین منسجم؛ بلکه ساختاری از تجربه بین سوژه‌ها بدانیم. یکی از اهداف نوشتن تاریخ زنان بی‌تردید بازخوانی تاریخ مذکر و ارائه روایتی جدید…

ادامه مطلب

سرنوشت خانه نیما یوشیج/ خانه نیما و آدامس فرگوسن

خانه نیما و آدامس فرگوسن   «در اروپا، آخرین آدامس الکس فرگوسن کنار زمین فوتبال را در موزه نگهداری می‌کنند. در روسیه هفت خانه فرهنگی به نام آنتوان چخف، نمایشنامه‌نویس شهیر روس، حتی به واسطه اقامت‌های کوتاه‌مدت ثبت شده است و در ایران به گفته سیروس‌نیا، معاونت میراث فرهنگی تهران، به حکم دیوان عدالت اداری…

ادامه مطلب

تاریخچه تشکیل ارتش نوین ایران

در ایران، نخستین تلاش های جدی و مداوم برای تشکیل ارتشی مدرن و منظم به اوایل سلسله ی قاجار باز می گردد. آقامحمدخان قاجار که بیشتر دوران زمامداری اش را در جنگ به سر برد تا بتواند ایران را مجدداً یکپارچه و متحد نماید، دارای قشونی سنتی با ساختاری عمدتاً ایلیاتی بود. او برای اولین…

ادامه مطلب

فلسفه دخالت ذهن!/ علی ربیعی (ع. بهار)

تساوی عقل بین انسانها و حذف مفهوم تقلید و اطاعت در جامعه و به تبع آن رشد آزادی و دمکراسی بود به عبارتی شهود و شناسایی دکارتی فهم را به جای تقلید نشاند و روش در اندیشه باعث اعتماد به نفس انسانها و گشودن گره های معرفت گردید و ماهیت انسان زمینی شد و ذات…

ادامه مطلب

تاریخ سیاست غربی از منظر آشویتس

چه چیزی کشتار یهودیان در خلال جنگ‌ جهانی دوم و به‌ویژه اردوگاه کار آشویتس را از دیگر فجایع قرن بیستم متمایز می‌کند؟ قرنی که در آن کشتار‌های بسیاری رخ داد، کشته‌شدن نزدیک به ٢٠ ‌میلیون روس در طول همان جنگ یا بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، جنگ ویتنام یا خود نسل‌کشی کامبوجی‌ها و خیل عظیم…

ادامه مطلب

به مناسبت درگذشت حسین شاه‌حسینی

آقای مصدق از در بالای باغ وارد شد، ظاهرا مطلع بود که قرار است من بروم. سلام کردم و کاغذ را دادم و وقتی گرفت گفت شما تا کی اینجا هستید؟ گفتم تا فردا. گفت فردا همین ساعت همین‌جا بیایید. فردا همان ساعت رفتم و تنها حرفی که به من زد این بود که شما…

ادامه مطلب

شاه‌حسینی درگذشت/ مرگ راوی دست‌‌اول کودتای ٢٨ مرداد

مرگ راوي دست‌‌اول كودتاي ٢٨ مرداد   حسين شاه‌حسيني، از فعالان ملي- مذهبي و رئيس اسبق سازمان تربيت‌بدني، ديروز در ٩٠ سالگي درگذشت. او شايد از معدود بازماندگان و چهره‌هاي شاخص فعال ملي - مذهبي دوران دكتر محمد مصدق بود كه روزنامه‌نگاران بارها براي شنيدن و نوشتن خاطراتش در اين سال‌ها به خانه‌اش مي‌رفتند. سالگرد…

ادامه مطلب

آیا گرامشی همچنان زنده است؟

آنتونیو گرامشی (متولد ساردینیا، ١٨٩١) در خانواده‌ای نسبتا فقیر بزرگ شد. در سال ١٩١١ توانست بورس تحصیلی رشته «فقه‌اللغه» در تورین را دریافت کند. او در تورین با آنجلو تاسکا، اومبرتو تراچینی و پالمیرو تولیاتی آشنا شد. آنها نخستین‌بار قبل از تأسیس روزنامه کارگران اسطوره‌ای با نام «L’Ordine Nuovo» در ‌١٩١٩، در حزب سوسیالیست ایتالیا…

ادامه مطلب

چه چیزی «چه گوارا» را به چریک محبوب تبدیل می کند؟

ارنستو چه گوارا از پدری ایرلندی و مادری اسپانیایی در ۱۴ ژوئن ۱۹۲۸ در «روزاریو» دومین شهر مهم و بزرگ آرژانتین به دنیا آمد. او در خانواده ای ممتاز از تبار اسپانیایی و ایرلندی با گرایش های سیاسی چپ بزرگ شد

ادامه مطلب

سیاست سه‌نقطه/ راه و رسم لرزاندن جورج اورول در گور

اگر می‌خواهید آزاداندیش و مخالف استبداد باشید، یکی از لوازم اصلیِ کارتان نقل‌قول از جورج اورول است. باید اینجا و آنجا، مظاهر ۱۹۸۴ را بیابید و یکی دو نفر را هم برادر بزرگ‌تر بدانید. درواقع خیلی از سیاست‌مداران فعلی هم همین کار را می‌کنند. اما اورول فقط نویسندۀ ۱۹۸۴ نیست…

ادامه مطلب

فلسفه‌ مردمی فیشته: فلسفه آینده

یوهان گوتلیپ فیشته، یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان غرب و از پایه‌گذاران سنت ایده‌آلیسم آلمانی است. او در ایران فیلسوف ناآشنایی نیست ولی به اندازه هم‌عصرانش مورد توجه قرار نگرفته است. چشم‌پوشی از او دلایل بسیاری می‌تواند داشته باشد. مهم‌ترینش شاید سایه‌ای بود که کانت و هگل بر او انداختند، دو فیلسوف بزرگی کـه قبل و…

ادامه مطلب

روشنفکرِ مستطاب / چرا محمد علی فروغی همچنان اهمیت دارد؟

محمد علی فروغی بدون شک از رجال برجسته در تاریخ معاصر ایران است که خدمات گسترده ای در حوزه های مختلف داشت. با این حال ارزش خدمات او در زمینه های فرهنگ، جامعه و سیاست، مخالفان و موافقانی دارد که البته موافقانش بسیار بیشتر از مخالفان اند.

ادامه مطلب

هرمنوتیک در برابر سکولاریسم: راهبردی به نام روشنفکری دینی / اسماعیل نوشاد

بسیاری سکولاریسم را رخدادی مدرن می دانند که در پسِ رنسانس بر مسیحیت چیره شد و حوزه نفوذ آن را به مقوله های دینی تقلیل داد. به عبارتی دست مسیحیت با این روند از حوزه های قانون گذاری،‌ قضایی،‌ سیاست و امور اجرایی کوتاه و کشیشان مسیحی فقط جهت دخالت در امور دینی و تا…

ادامه مطلب

سایه‌ی«زایش تراژدی از روح موسیقی» بر هنر و علوم انیانی بعد از خود/ حاشیه و متن اولین کتاب نیچه

«زایش تراژدی» یک مانیفست است. نویسنده جوان آن خلاف جریان مرسوم زمانه و فرهنگ خود حرکت می‌کند، نویسنده‌ای یاغی که علیه محدودیت‌های آکادمیک فیلولوژی (فقه‌اللغه یا زبان‌شناسی کلاسیک) می‌شورد، همان رشته‌ای که در آن تحصیل کرده بود و به آن اشتغال داشت (نیچه استاد فقه‌اللغه در دانشگاه بازل بود). خواندن این کتاب می‌تواند تجربه‌ای بسیار…

ادامه مطلب

ورود دستاوردهای نوین جهانی چگونه جامعه ایران اواخر عصر قاجار را دگرگون کرد

نخستین سال‌های سده چهاردهم خورشیدی را که با اواخر دوره حکومتگری قاجارها بر ایران همزمان می‌شود، روزگار دگرگونی‌های جدید اجتماعی در ایران می‌توان در نظر گرفت. ورود پدیده‌های تازه به جامعه ایران چهره فرهنگی و اجتماعی ایران به‌ویژه پایتخت را به‌عنوان مرکز این دگرگونی‌ها، دگرگون کرد.

ادامه مطلب

تاریخچه کوتاه سلبریتی‌ها در ایران

شهاب حسینی (به عنوان مدیر فرهنگی شهر فرش) حضور در تبلیغات این برند را رد کرد و گفت: «اعتقادی به استفاده ابزاری از عکس بازیگر به عنوان تبلیغات کالا یا برند خاص نداشتم.» گفته می شود پیشنهاد تبلیغاتی به او ارزش ۴ میلیارد تومانی داشته است.

ادامه مطلب

پرندگان و انسان‌های خردمند/ بقای زیباترین

در سال‌های اخیر، به طور متوسط در هر سال، ۱۶۰ کتاب دربارۀ داروین منتشر شده است. یعنی هر ۲.۳ روز، یک کتاب. بااین‌حال، گویا همچنان زوایایی از کار داروین باقی است که آنچنان که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته‌اند. یکی از آن‌ها نظریه‌ای است که قرار بود نقشِ زیبایی را در مسیر انتخاب طبیعی…

ادامه مطلب

نجات جهان با کار کمتر/ موج‌سواری با کانت و سارتر

اخلاق پروتستانی که وبر آن را روحِ سرمایه‌داری می‌دانست، بسیار بر کارکردن تأکید می‌کرد. همکار مارکس و منتقد بزرگ سرمایه‌داری، فردریش انگلس نیز معتقد بود که آنچه میمون را به انسان تبدیل کرد، کار بود. دیگران نیز، از کانت تا سارتر، هر کدام به نوعی بر اهمیت و فضیلتِ کار صحه می‌گذاشتند. کارکردن به‌مثابۀ جوهر…

ادامه مطلب

نگذارید فقرا محتاج نامردان شوند/ یادی از ستارخان

چراغ قویون (چراغ بگذارید)؛ کاسیبلار گلسینلر (فقرا بیایند)؛ قویمایین نامرده موحتاج اولسونلار (نگذارید محتاج نامردان شوند)، یوخسولارین قارنین دویورون (شکم فقرا را سیر کنید)، آجیلیغی سوندورون (تلخی‌ها را از بین ببرید)، تبریزی ساتمایین (تبریز را نفروشید)… یاشاسین ایران یاشاسین مشروطه (زنده‌باد ایران زنده‌باد مشروطه)…

ادامه مطلب

راز ماندگاری فروید

تاکنون دربارۀ فروید حرف‌های موافق و مخالف و علمی و شبه‌علمی بسیاری مطرح شده. اما جدای از این قضاوت‌های مثبت و منفی، راز ماندگاری فروید در چیست؟ چرا بعد از نقدهای تندی که به او شده همچنان محبوبیت و نفوذ ویژه‌ای دارد؟ چرا، با اینکه بسیاری از نظریاتش سال‌هاست که زیر سؤال رفته، هنوز هم…

ادامه مطلب

نگاه روشنفکران ایرانی به “غرب” در دوران میانی دو جنگ جهانگیر (۱۲۹۸-۱۳۱۸) / دکتر مهرزاد بروجردی

به سال ۱۹۳۶/۱۳۱۵ یک روانشناس ناشناخته در مجله‌ی “جهان مسلمان” درباره‌ی ایران چنین می‌نگاشت: “پیش از این درباره ی ایران قدیم چنین می گفتند که سه چیز به فراوانی در گوشه و کنارش یافت می شود: شاهزادگان، شتر و کک. اینک اما روزگار خداوندگاری شاهزادگان بسر آمده است و گرچه هنوز در برخی جاها شتر…

ادامه مطلب

لئون تروتسکی و استالین؛ خیلی دور؛ خیلی نزدیک

در ۲۰ اوت ۱۹۴۰ خبر مرگ لئون تروتسکی – از بنیان گذاران شوروی و مغز متفکر ارتش سرخ- در رسانه‌های دنیا منتشر شد. سالها بود که اختلافات شدید او با استالین برای خودش و اطرافیان او دردسرساز شده بود.

ادامه مطلب

فاطمی به روایت اسناد سیا / شیرین کریمی

درست صد سال پیش، در سال ١٩١٧ انقلاب روسیه اتفاق افتاد و جهان آغوشش را به روی کمونیسم گشود، پایه‌های سلطنت قاجار فروریخت و تهران سرگشته، به تماشای آمدوشد مردان و زنان متجدد ایستاد، جنگلی‌ها در شمال نیروی مهمی بودند، فرقه دموکرات در آذربایجان، انگلیس‌ها در جنوب! بیشتر اصلاح‌طلبان ایران نیز مشغول محاسبه مزایا و…

ادامه مطلب

لنین؛ معمار انقلابی که مومیایی شد

عملیات بسیار مهم براندازی تنها چند ساعت به طول می‌انجامد و در نهایت دقت طراحی شده است. نیروهای مسلح از ساعت دو بامداد چهارشنبه هفتم نوامبر ۱۹۱۷ مهمترین نقاط استراتژیک پتروگراد، پایتخت روسیه، را به اشغال خود درمی‌آورند. این نقاط عبارتند از: پل‌های پنج‌گانه روی رودخانه نوا، ایستگاه مرکزی راه‌آهن، اداره مرکزی پست، اداره تلگراف…

ادامه مطلب

در حاشیه برگزاری بزرگداشت حسین حسینخانی مدیر نشر آگاه

حسینخانی‌ها انگشت‌شمارند، الگوی ناشران جوان‌تر بدانند که هرچقدر هم حرفه‌ای کار کنند، درنهایت آنچه به اعتبار آن‌ها خواهد انجامید، نه‌ فقط روش حرفه‌ای که منش انسانی در ارتباط با اهالی فرهنگ و قلم و عشقی است که حسینخانی‌ها به آنها بخشیده‌اند و اعتقادی است که در این راه بکار بسته‌اند

ادامه مطلب

سخنان آیدین آغداشلو به بهانه سالروز تولدش

خانه‌اي با ديوارهاي بزرگ؛ آرزوي آغداشلو   «هيچ آرزويي ندارم و چيزي نمي‌خواهم؛ از هرچه مي‌خواستم مقدار زيادي به من داده شد. آرزو معمولا طلب‌هاي وصول نشده است و من طلب وصول‌نشده‌اي ندارم. اما آرزو داشتم و دارم كه خانه‌ يا اتاق با ديوارهاي وسيع داشتم كه مي‌توانستم مجموعه ۸هزار جلد كتاب را كه به…

ادامه مطلب

لذت جنون (۴): توالت و ادبیات!

می گویند نصف فرانسوی ها کشته مرده مطالعه در توالت هستند! در برخی از کشورها هم برای اینکه وقت طرف در توالت هدر نشود، کتابهایی را برای مطالعه در آنجا گذاشته‌اند که وقتی آدم مشغول دفع از پایین است، لااقل جذب از بالا هم داشته باشد!

ادامه مطلب

عباس میرزا و جنگ های ایران و روس / به مناسبت سالگرد درگذشت شاهزاده وطنپرست قاجار

جنگ دوم ایران و روس آخرین تلاش عباس میرزا ولیعهد برای ایستادگی در مقابل قدرت متجاوز روسیه بود . عباس میرزا در این نبرد حساس و تعیین کننده در مواجهه با یک رزم تمام عیار در مقابل قدرت متجاوز روسیه قرار گرفته بود و برای دفاع از آینده ایران و خود و خاندان قاجار به…

ادامه مطلب