رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

زیرکی از کِی این‌قدر مایۀ دردسر شد؟

اسکار وایلد، که خودش آدم خیلی زیرکی بود، جایی نوشته است «من از زیرکی به ستوه آمده‌ام، این روزها همه زیرک‌اند». لودویگ ویتگنشتاینِ فیلسوف هم از این فکر که «صرفاً زیرک» است در عذاب بود و به خودش و دیگران خرده می‌گرفت که چرا زیرکی را بالاتر از خِرد و حکمت حقیقی می‌نشانند. زیرکی، حتی…

ادامه مطلب

چراغ ها را من خاموش می کنم

راهنمای نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی(۱۶)/ جواد اسحاقیان

برای درک رویکرد “ساختگرایی” ۱ در یک متن ادبی، یا نوشتن نقدی ساختگرا بر یک داستان کوتاه، رمان یا قطعه شعر، باید از مفهوم و ساز و کار “ساختگرایی” اطلاع دقیق داشت. برداشت های ظاهری و ناقص از این رویکرد ادبی، خواننده و منتقد را به جایی نمی رساند

ادامه مطلب

«بی‌رد خون» علی اکبر حیدری / رضا فکری

مجموعه‌داستان «بی‌رد خون» فضایی متفاوت از سایر آثار علی‌اکبر حیدری دارد. نویسنده اگرچه در این کتاب هم گوشه‌ی چشمی به مضامین معمایی و جنایی نشان می‌دهد -چیزی که روال معمول داستان‌های اوست- اما آن‌چه بن‌مایه‌ی بی‌رد خون را می‌سازد

ادامه مطلب

هیولای درون / «جنگ جهانی سوم» ساخته هومن سیدی/ حمیدرضا امیدی‌سرور

«جنگ جهانی سوم» تاکیدی‌ست دوباره بر این واقعیت که هومن سیدی ازانگشت شمار فیلمسازان ایرانی است که در سطحی فراتر از سینمای ایران فیلم می‌سازد؛ حتی وقتی قرار باشد یکی از نخ نما شده ترین ایده‌های فیلمفارسی را (نجات یک زن از بهره‌کشی پااندازش) مورد استفاده قرار دهد.

ادامه مطلب

هاروکی موراکامی

موراکامی: من کاتبی امانت‏‌دارم و از دستورات پیروی می‌کنم

گاهی که داستان‏‌های نویسندگان بزرگ را می‏‌خوانیم و در دنیای خیالیِ شخصیت‏‌هایشان غرق می‏‌شویم دوست داریم بدانیم نویسنده چطور این شخصیت‌‏های جالب را خلق کرده. آیا شخصیت‌‏ها را از اشخاص‏ واقعی‏ گرفته یا ساختۀ ذهن خودش هستند؟

ادامه مطلب

مارسل پروست

نامه‌های گریه‌وزاری مارسل پروست به همسرِ همسایه‌‌اش

مارسل پروست، نویسنده نامدار فرانسوی و خالق رمان معروف هفت جلدی «در جستجوی زمان از‌دست‌رفته»، چندی پیش صد و پنجاه سالگی‌اش بزرگ داشته شد، با انواع و اقسام مراسم و با انتشار مقالات و کتاب‌های تازه دربارهٔ او و نیز ترجمهٔ برخی آثارش به زبان‌های دیگر

ادامه مطلب

راهنمای نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی(۱۵)/ جواد اسحاقیان

  “نقد واکنش خواننده” ۱ ـ همان گونه که از نامش برمی آید ـ بر بازتاب خواننده نسبت به “متن ادبی” تأکید می کند. با این همه، این حکم به هیچ وجه به این معنی نیست که شما به عنوان خواننده تنها به این اکتفا کنید که باری به هر جهت، باید “واکنشی” نسبت به…

ادامه مطلب

بالزاک

«بالزاک در آینه» (۲) اثر زیگ بریت اِسوان/ فلسفه‌ی زندگی زناشویی

بالزاک، نویسنده‌ی کُمِدی انسانی، چنان در کار خویش غرق بوده که عملاً خطوط ویژگی‌های فردی خویش را ازدست داده‌است. شخصیت او ازطریق گسترش شایعه‌ها، هرچند در معیاری بسیاری عظیم، به عنوان یک اندیشمند رؤیایی و یا تنها شخصیت یکنواخت لطیفه‌ها و طنزها، تبدیل به نوعی از کاریکاتورهای «رابله[۱]»‌ای شده‌است.

ادامه مطلب

گریز از حصارهای سنت‌گرایی؛ «مائو» اثر خریستوس ایکونومو

خریستوس ایکونومو متعلق به نسلی از داستان‌نویسان یونانی است که روزگار تلخ بحران‌های مختلف اقتصادی و بن‌بست‌های گوناگون سیاسی را در دو دهه‌ی اخیر پشت سر گذاشته‌اند و از این ‌رو داستان‌های آن‌ها روایت‌گر زندگی مردمی است که از انواع ناامنی‌ها و استبدادهای قرن بیستم به تنگ آمده‌اند و امیدی به بهبود شرایط ندارند.

ادامه مطلب

«بالزاک در آینه» (۱) اثر زیگ بریت اِسوان/ مقدمه

بالزاک در آینه اثر زیگ بریت اِسوان ( Sigbritt Swahn ) کتابی است که به همت اشکان آویشن از زبان سوئدی به فارسی برگرانده شده است. اثری جامع و خواندنی درباره انوره دو بالزاک از مهمترین نویسندگان ادبیات کلاسیک فرانسه که خوشبختانه اغلب آثارش به فارسی ترجمه شده‌ و کم و بیش ترجمه های…

ادامه مطلب

خوانش یونگی از «شازده کوچولو» / جواد اسحاقیان

     این اثر، به بیش از ۲۵۰ زبان ترجمه شده و ۲۰۰ میلیون نسخه از آن به فروش رفته و در ایالات متحده و نیز فرانسه، عالی ترین “جایزه ی کتاب ملی” را به خود اختصاص داده است و گذشته از این، به منبع الهامی برای تولید فراورده های فرهنگی از نوع فیلم، موسیقی، ادبیات،…

ادامه مطلب

سالهای افول / نشر فنجان

پاریس، جشن بیکران/ حمیدرضا امیدی‌سرور

با دیدن «سالهای افول» (پاریس دهه ۱۹۳۰) اثر ویلیام وایزر که رضا رضایی ترجمه کرده و نشر فنجان به زیبایی به بازار فرستاده است،  دوباره این سرخوشی و میل قدیمی در من زنده شد. از زمانی که کتاب به دستم رسیده مدام خواندن کتاب را به زمانی مناسب موکول می کنم، هر بار چند صفحه…

ادامه مطلب

«دنیای قشنگِ نو» نوشته ی آلدوس هاکسلی

از «فورد» تا «فروید» در رمان «دنیای قشنگِ نو» نوشته ی آلدوس هاکسلی / جواد اسحاقیان

در این رمان، همه ی نیازهای ثانویه ی آدمی را نهادهای عالی تر فراهم می آورند؛ همان گونه که نیازهای اولیه ی او مانند غذا و سرپناه نیز در جامعه ی نو از پیش آماده و پیش بینی شده است. خوشبختی، موهبتی نیست که خودِ آدمی به دنبالش باشد؛ بلکه دولت بر پایه ی وضعیت…

ادامه مطلب

کتاب‌خواندن در چهل‌سالگی چه فرقی با بیست‌سالگی دارد؟

در بیست‌سالگی همه‌چیز پیش چشممان ممکن به نظر می‌رسد. زندگی جلوی رویمان است و قرار است نویسنده‌ای معروف، تاجری ثروتمند یا دانشمندی دوران‌ساز شویم. سیری‌ناپذیریم و وقتی سراغ کتاب‌ها می‌رویم با فراغ بال هر چه پیش آید می‌خوانیم. اما وقتی پا به سن می‌گذاریم، وقتی به قفسۀ کتاب‌فروشی‌ها نگاه می‌کنیم، حسرتی شیرین و غمی سنگین…

ادامه مطلب

تجدد در ایران

روشنفکری ایران و مدرنیته؛ رویارویی نخستین/ فرزین وحدت

استدلال من در این نوشته این است که رویارویی روشنفکری ایران با مدرنیته در نیمه دوم سده نوزدهم ، با اقتباس دو جنبه متنافر ولی کاملاً وابسته مدرنیته مشخص می‌شود :یکی پذیرش عنصر بالقوه رهایی‌بخش مدرنیته، و دیگری بخش “تاریک‌تر” مدرنیته، یعنی جنبه‌ای از جهان مدرن که بیشتر به سلطه و شئی‌ وارگی هدایت‌گر‌ است.…

ادامه مطلب

تحلیل مضمونی «۱۹۸۴» اثر جورج اورول/ جواد اسحاقیان

آشکارا میگویم که رمان “۱۹۸۴” (Nineteen Eighty-Four: 1949) بی هیچ گونه تردیدی، جلد دوم رمان تمثیلی و پیشین نویسنده با عنوان اصلی “مزرعه ی حیوان” (۱۹۴۵Animal Farm:) و در ترجمه ی فارسی آن “قلعه ی حیوانات” است که ربطی به “بریتانیا” ندارد و کوشش نویسنده در بومی کردن رمان با هر نیّت و قصدی، بی…

ادامه مطلب

فئودور داستایفسکی: فیلسوفِ آزادی

بگویید انسان‌بودن یعنی نیکوکاری، بلافاصله انسان‌ها تمام تلاششان را می‌کنند تا به دیگران شر برسانند. بگویید انسان‌بودن یعنی آسیب‌زدن، دم‌به‌دم آدم‌ها را می‌بینید که مهربانی می‌کنند و کمک می‌رسانند. این عصیانِ درونی، این میلِ همیشگی به خلاف جهت شناکردن از نظر داستایفسکی جزئی از ذات بشر است، میلی که خیلی وقت‌ها خودش را در قالب…

ادامه مطلب

سانسور بدست بی‌سوادان اسبابِ نابودیِ فرهنگ است

بزرگداشت زبان فارسی و شعر و چهره‌های هنری و نویسندگان بزرگ، چه قدیم چه جدید، این‌ها به‌حرف نیست. ما اگر صدها روز هم داشته باشیم در سال به‌نام این‌ها و هی مقاله بنویسیم و هی بگوییم این‌ها آدم‌های بزرگی بودند و چنین و چنان، فایده‌ چندانی نخواهد داشت

ادامه مطلب

ویلیام باروز: شما دارید به پارچه حمله می‌کنید

ویلیام اس. باروز، با نام ادبیِ ویلیام لی (۱۹۹۷-۱۹۱۴)، داستان‌نویس، مقاله‌نویس و نقاش آمریکایی بود که به‌عنوان اولین چهره‌ی نسل بیت و همچنین یکی از سیاسی‌ترین، تأثیرگذارترین و خلّاق‌ترین نویسندگان قرن بیستم شناخته شده است. نوشته‌های او به‌یک‌اندازه بر ادبیات و فرهنگ عمومی تأثیر داشته‌اند. باروز هجده رُمان و داستان بلند، شش مجموعه داستان کوتاه…

ادامه مطلب

گابو ۴۰ سال پس از جایزه‌ نوبل؛ «صدسال تنهایی» همچنان زنده

خوان گابریل گارسیا باسکس، رمان‌نویس برجسته‌ کلمبیایی، درباره‌ گابو و شاهکارش در ادبیات جهان می‌گوید: گارسیا مارکز در خطابه‌ نوبل وقایع تاریخی بومیان را بر اساس توالی زمانی روایت می‌کند، بومیانی که قاره‌ جدید را برای اروپایی‌ها کشف یا اختراع کردند

ادامه مطلب

آقای ۴۲۰ ؛ به بهانه انتشار «آدم ما در بالیوود» / حمیدرضا امیدی‌سرور

نمی‎توان انکار کرد؛ پرفسور اوانس اوهانیان اوگانسیان رضا مژده کسی بود که کارهایی مشابه «آقای ۴۲۰»ی  از او سر می‌زد و اگر کمی بیشتر روی زندگی پرماجرای او دقت کنیم ادعاهایی داشت که از جهت عجیب بودن، «آقای ۴۲۰»ها نیز جلوی او کم می‌آوردند.

ادامه مطلب

۱۰فیلم اقتباسی برتر از ریموند چندلر

ریموند چندلر یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان رمان‌های جنایی و پلیسی تاریخ است که به احیای ژانر کارآگاهی کمک ویژه‌ای کرد. در دهه‌های نخست قرن بیستم، این نوع قصه‌ها چندان جدی گرفته نمی‌شد و داستان‌های پلیسی را می‌توانستید در مجلات زرد پیدا کنید اما چندلر آن‌ها را به ادبیات فاخر تبدیل کرد. بزرگ‌ترین شخصیت ابداعی این…

ادامه مطلب

کافکای نویسنده، کافکای بیمار / ویل ریس

فرانتس کافکا می‌گفت بیماری باعث نوشتنش می‌شود، اما توجهی بی‌پایان به سلامتی هم داشتيم  ویل ریس ترجمۀ: عرفان قادری چند ماه پیش از مرگش یکی از درخشان‌‏ترین داستان‏‌هایش را نوشت. در داستان نقب موجودی تنها، شبیه موش کور، برای محافظت از خود، عمرش را صرفِ ساختن خانه‌‏ای زیرزمینی و تودرتو کرده است. او در آغاز…

ادامه مطلب

الفِ اعدام / آریامن احمدی

«تو نباید آدم بکُشی»؛ پنجمین فرمان از ده فرمان موسی است- فرمانی که به موجب آن، کریستوف کیشلوفسکی یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌سازان تاریخ، «فیلم کوتاهی درباره کُشتن» را در سال ۱۹۸۸ ساخت؛ فیلمی که به‌موجب آن و اثرگذاری آن، به لغو و تعلیق حکم اعدام در لهستان انجامید

ادامه مطلب

نیچه در آستانۀ فروپاشی / جان گری

«صبر کن چای سرد شود بعد بخور؛ از الکل، جمعیت، مطالعه، و نامه‌نوشتن پرهیز کن؛ شب‌ها لباس گرم بپوش؛ گهگاه ریواس بخور؛ موقع صبحانه پیش‌بند بزن؛ دفتر یادداشت فراموشت نشود». این تذکرات، که لسلی چمبرلین آن‌ها را در کتابش با نام نیچه در تورین آورده است،

ادامه مطلب

راهنمای نظری و عملی برای خوانش ادبیات داستانی(۱۴)/ جواد اسحاقیان

 حقیقت این است که خوانش یک متن داستانی با رویکرد “نقد نو” ۱ چندان هم ساده نیست. با آن که از تاریخ تکوین این گونه نقد نیم قرن گذشته است، طرح آن در نقد ادبی ما تازگی دارد و آنچه هم هست، تنها در سطح اشاراتی به تاریخچه و توضیح گذرای برخی از عناصری است…

ادامه مطلب

هزارسال انسان ایرانی؛ از استبداد تا آزادی/ آریامن احمدی

امین معلوف نویسنده لبنانی‌تبار فرانسوی برنده جایزه گنکور، می‌گوید ادبیات خلوت هر ملت است و برای درک یک جامعه نیاز است به خلوت آن یعنی ادبیات رجوع کنیم. معلوف می‌گوید: «خلوت یک ملت در ادبیاتش انعکاس می‌یابد. در ادبیات است که یک ملت، شور و هیجان‌ها، آرزوها، رویاها، سرخوردگی‌ها، باورها، جهان‌بینی که او را احاطه…

ادامه مطلب