طرح مفهوم سنتی تر در مورد رابطه ی میان محتوا و فورم، به این نتیجه گیری می رسید که ادبیات هنگامی متحول می شود که جهان، تغییر کند زیرا فرض بر این بود که ادبیات صرفا ً از اندیشه ها و واقعیاتی سرچشمه می گیرد که بیرون از قلمرو ادبی باشند و به هر حال،…
پیدایش “طالبان” به عنوان یک جریان تاریخی ـ اجتماعی و فرهنگی، معلول یک رشته عوامل خارجی و داخلی در کشور “افغانستان” است. خواننده باید چشم انداز روشنی از این رخداد تاریخی داشته باشد تا بتواند ساختارهای اثری ادبی را ـ که فرآورده ی طبیعی و ناگزیر آن است ـ دریابد
اصطلاح “فورمالیسم” نخستین بار از جانب مخالفان این جنبش به کار رفت و اینان، این اصطلاح را به معنایی به کار می بردند که خود فورمالیست ها هم آشکارا آن را رد می کردند. “بوریس آیخنباوم” یکی از همین فورمالیست های برجسته می گفت: ” واقعا ً دشوار است که به یاد بیاورم که چه…
آنچه میان “کوندرا” و “نظریه ی رمان” او و “ماه تا چاه ” مشترک به نظر می رسد، از یک سو تحمیل انواع محدودیت برای تولید آثار ادبی و هنری و کوشش برای همداستان کردن هنرمند با ایده ئولوژی چیره بر فضای فرهنگی از یک سو و ضرورت مبارزه با این “سلطه” و ترسیم…
افق انتظارات خواننده از یک نویسنده ی فمینیست، چیست؟ یک اثر داستانی چه ویژگیهای خاصی باید داشته باشد تا به راستی مشمول اثر فمینیستی قرار گیرد؟ “رکسانه گی” (Roxane Gay ) در مقاله ای با عنوان “تزهایی در باره ی رمان فمینیستی” (Theses on the Feminist Novel) می نویسد:
پس از رمان “شهربندان” (= محاصره شده، در بند و اسیر) نویسنده در 1392 – که رخدادهایش در افغانستان و روزگار شوم حکومت “طالبان” در اوایل دهه ی 1960 میگذرد و من هم در خوانشی با عنوان “سیمای طالبان در خوانش جامعه شناختی رمان شهربندان” در سایت “مرور” (26 آذر 1396) به آن پرداخته ام…
گیریم که ما َنفْس نظریه یا اندیشه ی نظری از هر نوعی را تصدیق کنیم، اما سرشت “موضوع” نظریه [ که می خواهد یک متن “ادبی” را موضوع کار خود قرار دهد ] و شیوه هایی را که برای تحلیل آن برمی گزینیم ، همچنان ناگشوده و مبهم باقی می ماند. به راستی وقتی…
رمان “باد، ما را با خود بُرد” سومین رمان از یک “سه گانه” (تریلوژی) به نامهای “شهریور هزار و سیصد و نمیدانم چند” (1389) و “شهر گمشده زیر رمل ها” (1394) نویسنده ی اهوازی است که زمینه، شخصیتها و حال و هوایی مشترک دارند
واقعیت، این است که منتقد ادبی، دانشجوی ادبیات (فارسی، انگلیسی و هر زبانی دیگر) و خواننده ی امروزی متون ادبی، نمی تواند در محدوده ی رویکردهای “نقد ادبی سنتی” به “خوانش متن” بپردازد و این متون و به ویژه ادبیات داستانی را، تجزیه و تحلیل، تفسیر و درک کند.
اگر از برخی از شاهکارهای ادبی مانند “بوف کور” (1315) و همانندهایش از نوع “یکلیا و تنهایی او” (1334) “تقی مدرسی” و “ملکوت” (1340) “بهرام صادقی” و “سنگ صبور” (1345) “چوبک” بگذریم، کمتر نویسنده ای پس از انقلاب کوشیده برای شناخت “منِ درونی” و “خودِ پنهان” و به تعبیر رسای “یونگ” ((Jung “رادیوی درونی” یا…
همزمان با 25 اردی بهشت ماه روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، بنیاد فردوسی توس (شاخه مشهد) طی برنامه ای که در فضای مجازی و از طریق اینستاگرام به مناسبت اعطای «جایزه ادبی کیومرث» برگزار شد، برگزیده این جایزه ادبی را معرفی کرد
بارها نوشته ام که در خوانش و نقد یک متن داستانی، نخستین وظیفه ی منتقد ادبی، تشخیص دقیق و درست “نوع ادبی” (genre) است. بدون داشتن چنین کلیدی، باز کردن قفل دریافت داستان، ممکن نیست
“نقد” را در لغت، به معنی “بهین چیزی برگزیدن” و “نظر كردن در دراهم” تعریف کرده اند که به قول اهل زبان ” سَرِه را از ناسَره بازشناسند. معنی “عیب جویی” نیز ـ که از لوازم “به گزینی” است ـ ظاهرا ً هم از قدیم در اصل ِ کلمه، بوده است. به هر حال از…
آنچه از این پس هر دو هفته یکبار برای نخستین بار در «مد و مه» خواهید خواند، حاصل دهه‌ها پژوهش، تألیف و تدریس جواد اسحاقیان در حوزه‌ی نقد و نظریه‌ی ادبی است که در «بنیاد فردوسی توس» در «مشهد» به عنوان «درس گفتار» تدریس می‌کرده است و در اینجا به صورت دنباله دار برای علاقمندان…
رمان “اسفار سرگردانی”، سفرهای خیالی، رؤیایی و گنگ و خوابگرد مانندِ شخصیتی به نام “کاکو ژنیار مرادبیگ” به روستایی سرشار از اشباح است. او به روستایی واقع در مرز کُردستان عراق و ترکیه آمده تا هویت خود را بازشناسد
رمان “فرانکنشتاین یا پرومتئوس مدرن” (“Frakenstein, or The Moderm Prometheus” ) نوشته‌ی “مِری والستونکرافت شِلی” (Mary Wollstonecraft Shelley ) در سال 1818 رخداد مهمی در ادبیات داستانی آغاز قرن نوزدهم و در عصر معروف به “عصر ویکتوریایی” (Victorian Age ) است. اهمیت این رمان، دو دلیل دارد: نخست، این که نخستین رمانی در نوع ادبی…
” مِحمِد اوزون” (2007-1953) از برجسته ترین نویسندگان کُرد زبان در منطقه ی کُردنشین “ترکیه” است که پس از گذراندن سالهایی از عمر خود در زندان در 1977 به سوئد رفت و تا سال 2006 در آن کشور زیست. رمان “روشن مثل عشق، تاریک مثل مرگ” یکی از برجسته ترین رمانهای او است که به…
نویسندگان کُردزبان همروزگارمان به ویژه در “اقلیم خودمختار کردستان عراق” از سال 2003 به بعد با سقوط “صدام حسین” و “حزب بعث” با باز شدن فضای سیاسی و فرهنگی و کوشش برای بازیابی هویت قومی سرکوب‌شده‌ی خود، از یک سو نه تنها به بازتاب ادبیات و فرهنگ قومی خود پرداخته‌اند
در گفتگو با جواد اسحاقیان مطرح شد؛
کتاب‌های جدید درباره نقد ادبی منتشر می‌شود
جواد اسحاقیان کتاب‌های تازه‌ای در حوزه‌ی نقد، با عناوین «بوطیقای نو در هزار یک شب عبداللطیف تسوجی»،«با بوطیقای نو در ادبیات داستانی آمریکای لاتین. صدسال تنهایی»، «با بوطیقای نو در داستان‌های بورخس» و... را منتشر می‌کند.
به گزارش مد و…
خوانش متن داستان بر اساس بوطيقاي نو منتقد را از سليقه‌هاي فردي و چيره بر روح زمان دور كرده به روش‌شناسي علمي نزديك‌تر مي‌كند. منتقد ادبي مي‌كوشد هنجارهاي چيره بر يك رويكرد ادبي را با بهره‌جويي از تازه‌ترين منابع فارسي و انگليسي استخراج كرده، به گونه‌اي خلاق بر متن تطبيق دهد
پدیده کلیدر /
محمد قاسم زاده (نویسنده و منتقد)/
کلیدر یک پدیده است و درست مثل پدیده‌های طبیعی حاصل ممارست صاحب اثر. ممارستی که از نخستین داستان کوتاه دولت‌آبادی یعنی «ته شب» آغاز شد و در «اوسنه باباسبحان» شکل زبانی خود را پیدا کرد و در «جای خالی سلوچ» موفقیتش را نشان داد و در «کلیدر» به…