چهل چهارمین داستان آدینه «مد و مه» را به اثری از جواب مجابی اختصاص دادیم، داستانی که ابتدا در کتاب جمعه به سردبیری احمد شاملو منتشر شده است. مجابی در طول چند دهه گذشته، هم شعر گفته، هم نقاشی کرده و هم به داستاننویسی پرداخته و البته بیش از هرچیز هم به عنوان یک نویسنده…
رمان شهرنوش پارسی پور، طوبا و معنای شب، با چند تصویر گیرا شروع میشود. آغاز رمان مقارن با پایان سلسله قاجار است، وقتی که اندیشه غرب و شیوههای جدید زندگی مستقیما شروع به تأثیر نهادن با جامعه بسته سنتی ایران و تغییر آن میکنند.
پدر قهرمان داستان ادیب است، اما مردی است ساده که ذهنش…
اشاره:
ولادیمیر نابوکف (۱۹۷۷-۱۸۹۹) در روسیه تزاری و در خانواده ای اشرافی و با فرهنگ متولد شد. پدرش از وزرای دولت کرنسکی بود و در ۱۹۱۹ مجبور به مهاجرت شدند. و تا ۱۹۴۰ در انگلستان و آلمان و فرانسه زیست. در این سال و به قصد تدریس در دانشگاه های آن سامان به امریکا رفت.…
اگر انقلاب مشروطه را سرآغاز یک دگرگونی سیاسی و اجتماعی در جامعه ایرانی بدانیم، در حوزه ادبیات نیز باید مقامی اینچنین برای انقلاب مشروطه و پیامدهای فکری و فرهنگی اش، در نظر گرفت و آن را طلیعهبخش یک تجدید حیات ادبی در ایران دانست که هم در ادبیات منظوم و بهویژه در ادبیات منصور میتوان…
دوبلینی ها [Duvliners]. مجموعه داستانهای کوتاه جیمز جویس(1) (1882-1941)، نویسندهی ایرلندی، که در 1914 انتشار یافت. این نخستین کتابی است که، پس از انتشار اشعار دوران جوانی وی تحت عنوان موسیقی مجلسی (1907)، او را به مردم شناساند. جویس با این داستانهای کوتاه، که به هنگام اقامت در شهر تریست(2) نوشته است، شهرتی به دست…
یک اثر ادبی را از چند راه میتوان مورد بررسی قرار داد. مثلا میتوان از لحاظ واژهها و کاربرد صناعات ادبی، یا ساختار جملهها، یا از لحاظ مسائل اجتماعی که در آن منعکس شده آنرا مطالعه کرد؛ یا اینکه مانند پزشکی که ریشههای سرطانی را در بدن بیماران دنبال می‌کند، تمام الگوهای فرهنگی را در…
مقدمه:
هنرمند، حساس است. هنرمند، جوری میبیند که مختص خودش است. هنرمند با جهان گسترده و پیچیده هنر، ارتباط بر قرار می‌کند. هنرمند، دیگرگونه میبیند و دیگر گونه میاندیشد و دیگر گونه، گوش می‌کند. آن سان که صدای پرنده را از بالهایش تشخیص میدهد و آواز قمریان عاشق را زیباتر از دیگران، میشنود. هنرمند، سایه…
فیلپ مارلو مخلوق ریموند چندلر بزرگ، ازجمله شمایلهای ماندگار و فراموشناشدنی دنیای ادبیات است. کاراگاهی تلخاندیش و حاضر جواب که در زمان لازم با دیالوگهای طلایی چندلر، دیگران را متلک باران می‌کند، متلکهایی که اگر خنده را بر لبان خواننده مینشاند صرفا برای خندیدن و گاه و بیگاه او را به فکر فرو میبرد.
چندلر…
با دوستم توی کافی شاپ«پاتوق»نشستهایم و از آن بحثهای در پیتی میکنیم که هیچوقت راه بهجایی نمیبرد. اصلا بعضی از این بحثها قرار هم نیست راه بهجایی ببرد. کافی شاب ازنوع مدرنش نیست. هرچیزی که دُمش وصل میشود به عهد عتیق توی آن ریختهاند تا حس نوستالژیک مشتریها را تحریک کنند. کسی نیست بگوید، با…
قارا چوپان روایتی نو در به تصویر کشیدن انسانی گرفتار تردید است، شخصیتی به نام عیار که در ذهنش بهدنبال چراهای برای اتفاقات در حال وقوع است.
این مرا یاد نهنگ میانداخت به رغم غول پیکرش، صدایی نالهای و زنانه داشت. ص-25
تودورف در کتاب ساختارگرا میگوید :
رابطه تاویل و بوطیقا رابطهای مثبت و…
تمام هفت داستان این کتاب مضمونی عاشقانه دارند. عشقی که در تار و پود کلمات نهفته است و به رگهای جملات تزریق میشود.
داستان اول، سولیلوگهای آقای هنرپیشه: آدمها همیشه آن چیزی را در ذهنشان به تصویر میکشند، در موردش حرف میزنند و یا مینویسند که آن چیز جزیی از زندگی خودشان و یا آدمهای…
کمتر پیش می‌آید که مخلوقی از خالق خود مشهورتر شود. شرلوک هلمز نمونه خوبی از این مورد است. کارآگاه برجسته ادبیات جهان که مرگش نامه‌های خشم‌آلود فراوانی را برای نویسنده‌اش به همراه داشت: مردی به نام سر آرتور کانن دویل.
اگر آگاتا کریستی علاقه وافری به قهرمانان دست‌پرورده‌اش، هرکول پوآرو یا خانم مارپل داشت، در…
صد سال تنهایی[Cien anos de soledad]. رمانی از گابریل گارسیا مارکز (1) (1928- )، نویسنده کلمبیایی، که در 1967 منتشر شد. این شاهکار، که با نبوغ غریبی رمانهای بزرگ ادبیات امریکای لاتین را از آغاز تاکنون با طنز تقلید می-کند، با شعر و قدرت ابداعی بینظیر همه مسائل این قاره غنی و آشفته را باهم…
ادگار آلنپو، برام استوکر، ویلیام هوپ هاجسن، استفن کینگ خواه نامآور خواه گمنام؛ نویسندگان خارق العادهای هستند که هریک به نوبهء خود از اضطراب و انواع آن نگرانی، وحشت و ترس با بازی القاء و نمایش بهره جستهاند. نوشته زیر می کوشد تصویری این گونه از ادبیات را پیش روی شما قرار دهد.
***
فانتزیهای…
«به حرفهای منتقدین گوش ندهید؛ تاکنون تندیس هیچ منتقدی ساخته نشده است.»
ژان سیبلیوس (آهنگساز فنلاندی)
از هشت داستان مجموعهی «امروز شنبه» وقتی خواندنشان را به پایان میبرم، هفت تا را از همان دم دیگر چندان به یاد نمی‌آورم اما برعکس در آن میان، استثنائاً یکی بهشدت رشک مرا برمیانگیزد؛ چنانکه برمیگردم و آن را برای بار…
19- از حجم رمان نترسید:
فقدان استعداد، مهارت، اراده یا وقت، نویسنده را از نوشتن رمان باز نمی دارد. بلکه وقتی وی به کل رمانی که می خواهد بنویسد فکر می کند، ترس وجودش را می گیرد. و وقتی به خط طرح ها، شخصیتها، پس زمینه ها، انگیزه ها و درگیریهایی که باید به نحوی…
ژرمینال[Germinal] رمانی از امیل زولا(1)(1840-1902)، نویسندهی فرانسوی، که در 1885 منتشر شد. این سیزدهمین کتاب از دورهی خانوادهی روگون ماکار، یکی از مشهورترین آثار نویسنده است. زولا خود چنین اظهار میدارد که ماجرا بر سر یک اعتصاب است، «قیام حقوق بگیران و فشار به جامعهای که یک لحظه از هم میپاشد و، در یک کلام،…
داشت ریش‌اش را جلوی آینه هتل می‌تراشید كه دوباره احساس كرد حامله است. با حوله‌ی پیچیده به دور خود بیرون آمد، قوطی نوشیدنی را كه توی جا یخی یخچال گذاشته بود، برداشت و روی مبل راحتی كنار پنجره لمید. از نرمی حوله‌ی سفید و بزرگ در نور سپیده‌دم، خوش‌اش آمد. بی‌قراری حمل چیزی را درون…
«برۀ گمشدۀ راعی» بعد از «کریستین و کید» در اوایل دهه پنجاه منتشر شد، با عنوان «تدفین زندگان»، بخش اول از سهگانهای که هیچگاه بخشهای دیگر آن منتشر نشد. ناشر کتاب هم انتشارات زمان بود، ناشر کارهای گلشیری تاپیش از انقلاب و البته ناشرخیلی از آثار شایسته ادبیات داستانی آن روزگار. «برۀ گمشدۀ راعی» غمنامهی…
درباره کم و کیف آثار آل احمد و جایگاه ادبیاش، نظرها ضد و نقیضاند، و عمده این اختلاف نظرها هم دلایل برون متنی دارند. اما اگر منصفانه درباره او قضاوت کنیم نامیست که نمیتوان از کنارش به سادگی گذشت، هم در کسوت نویسندهای با آثاری میانمایه و هم روشنفکری که نقشی پررنگ در روزگار خود…
برای کتابخوانها، خواندن داستانهای پلیسی ـ کارآگاهی همواره تجربه متفاوتی بههمراه داشته است. چه، این موضوع در مورد کسانی که خواندن داستان را به سایر خواندنیها ترجیح میدهند مصداق بیشتری دارد. نمیتوان برای اثبات این تجربه متفاوت بهدنبال دلایل و شواهد گشت. اشخاصی که حشر و نشری با عالم داستان دارند میدانند که سخن گفتن…
عصر دیروز مراسمی بود در گرامیداشت کتاب «دالان بهشت» نوشته نازی صفوی که در نشر ققنوس برگزار شد، علت برگزاری این مراسم هم انتشار چاپ چهلم این کتاب بود در 11هزار نسخه. البته غرض من در این نوشته صرفا گزارش چند و چون این مراسم نیست که احتمالا خبرگزاریها شرح مفصل و بهتر آن را…
متن زیر روایتگر آخرین دریافتهای احمد شاملو درباره شعر امروز ایران (در دومین دهه بعد از انقلاب) است. احمد شاملو در این گفتوگو، مثل همیشه تحلیلی عمیق و هوشمندانه از اوضاع و احوال شر فارسی به مخاطب عرضه می‌کند. این گفتوگو به مناسبت سالمرگ بزرگترین شاعر معاصر ایران منتشر می شود. یادش گرامی و جاودان…
نمیدانم کجا و از چهکسی چنین عبارتی را خواندهام: «سرگرمی برای تخلیه ذهن است، حال آنکه ادبیات جدیت دارد و میخواهد ذهن را از تهیشدن نجات دهد و حتی به دغدغههای ما میافزاید.» در یکی از نقدهایم نیز روی یکی از رمانها، عنوان کردم که اگر نویسندهای دست به یک سوژه تکراری زد، زمانی موفق…
16- تحقیق:
نویسندگان معمولا ساعتها دباره لباسها، مصنوعات، غذاها، سلاحها و امکانات ثابت خانههای رمان تاریخیشان تحقیق میکنند. اما استفاده از همه این تحقیقها صرفا به این دلیل که اطلاعات لازم در اختیارشان است، کار درستی نیست. نویسندگان ماهر باید ایثار کردن را بیاموزند.
مثال (استفاده بد از تحقیقات): سر گالاوانت با شمشیر ایرانی اش:…
ناصر تقوایی را اغلب بهعنوان فیلمساز میشناسیم اما او در میانهی دهه چهل، پیش از ورود به دنیای سینما، مدتی به ادبیات داستانی پرداخت و مجموعه داستان «تابستان همان سال» وچند داستان کوتاه دیگر که درنشریات و جنگهای آن روزگار منتشر کرد و به اعتبار همین کارنامهی کوچک اما در عین حال ارزنده، هنوز هربار…
یادداشت زیر را یکی از خوانندگان مد و مه فرستادهاست، کسی که از قضا با نوشتن و خواندن بیگانه نیست و تاکنون چند اثر داستانی در شهرستان مشهد منتشر کرده است و متاسفانه آثار او مثل اغلب نویسندگان شهرستانی آنگونه که باید دیده نشده. از جمله آثار مهناز پارسا رمان «کابوس آبی» ست که در…
فریبا کلهر را همه میشناسند چهرهای که ما او را بهعنوان نویسنده ادبیات کودکان میشناسیم، اما اکنون برای بزرگسالان رمانی نوشته است که وجهی دیگر از فعالیت او در عرصه داستان نویسی را به نمایش گذاشته است.
«پایان یک مرد» در یک جریان چند بخشی سیر می‌کند و دارای زمان خطی گسسته است که رویدادها…
قبل از اين كه از جا بلند شوم یک فحش نثار باجناقم می‌کنم. اگر قرار نبود به خانه‌ی ما بیاید این همه توی زحمت و خرج نمی‌افتادم. یک هفته است مثل سگ دارم کار می‌کنم. غلط نکنم پنج کیلو وزن کم کرده‌ام. از کله ی صبح زنم شروع می‌کند به غرغر کردن تا بوق شب.…
14- ایجاد محدودیتهای غلط برای من راوی:
برخی چارچوب غلطی برای استفاده از راوی اول شخص: «من» گذاشته اند. به نویسندگان توصیه می کنند که از زاویه دید اول شخص مفرد فقط در داستانها و رمانهای کوتاه استفاده کنند. می گویند که دیدگاه فردی «من راوی» اجازه ی رسوخ به ذهن شخصیتهای دیگر را نمی دهد.
اما…